GENEL İLKELER
- Caucasian Journal of Science dergisi, ULAKBİM’in 25 Şubat 2020 tarihinde aldığı kararla, “Tüm bilim dalları için, etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı ETİK KURUL ONAYI alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir” kuralını bildirmiştir.
- Caucasian Journal of Science dergisine gönderilen makaleler “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması gerekli tüm kurallara uymalıdır.
TR DİZİN DERGİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
- Tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için ve etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
- Bu başlık altında, hakem, yazar ve editör için ayrı başlıklar altında etik kurallarla ilgili bilgi verilmelidir.
- Makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye yer verilmelidir.
- Ulusal ve uluslararası standartlara atıf yaparak, dergide ve/veya web sayfasında etik ilkeler ayrı başlık altında belirtilmelidir. Örneğin; dergilere gönderilen bilimsel yazılarda, ICMJE (International Committee of Medical Journal Editors) tavsiyeleri ile COPE (Committee on Publication Ethics)’un Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları dikkate alınmalıdır.
- Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makalenin ilk/son sayfasında yer almalıdır. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir.
- Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine riayet edilmesi gerekmektedir.
DERGİYE AİT ETİK UYGULAMALAR
A-Yazarlara İlişkin Etik Uygulamalar
- Yazarlar, dergiye gönderilen ve kapsamı giriş kısmında belirtilen Fen Bilimleri, Sağlık, Mühendislik ve Fen Bilimleri Eğitimi alanındaki özgün çalışmaları dergiye gönderebilirler.
- Yazarlar, makalelerin kaynakçasını düzenlerken dergi ana sayfasında yer alan kuralları dikkate almalıdırlar (APA-7).
- Dergiye gönderilen makalelerin aynı süreçte başka bir dergiye gönderilmemiş olmalı ve yazar, bu konudaki “Telif Hakkı Devir Formunu” da çalışma beraberinde göndermelidir.
- Çalışmalarda yazar olarak yer alacak kişilerin alanla ilgili katkı sağlamış olması esastır. Çalışmaya akademik desteği olmayan ve konu ile ilişkisi bulunmayan kişilerin yazar olarak yazılmamasına dikkat edilmelidir.
- Yazarlar hakemlerin talep etmesi halinde gerekli rapor, istatistik sonuç, gözlem verileri vb. gibi kanıt olabilecek bilgileri ibraz etmekle yükümlüdür. Bu verilen saklanma süresi en az 5 yıldır.
- Yazarların çalışmalarında hata olduğunu fark etmesi durumunda dergi editörünü ve/veya alan editörünü haberdar etmesi; düzeltme hakkı istemesi veya yayını geri çekmesi gerekmektedir.
- Yayınlanmak üzere gönderilen çalışmaya ilişkin bir çıkar çatışması fark edildiğinde tüm sorumluluk yazara ait olup, gerekli yasal ve idari yükümlülük yazara aittir
B-Hakemlere İlişkin Etik Uygulamalar
- Dergide çifte körleme sistemine göre hakemlik uygulanmakta olup, yazarların hakemlerden, hakemlerin de yazarlardan haberdar olması engellenmektedir. Tüm yazışmalar Dergipark sistemi üzerinden yapılmakta olup, objektif kriterlere dayanmaktadır. Hakem raporları aynı sistem üzerinden gönderilmekte olup, düzeltme isteyen hakemlere çalışmayı tekrar görebilme fırsatı sağlanmaktadır.
- Hakemler atanırken gönderilen makale veya çalışma ile doğrudan ilişkili uzmanlara gönderim yapılmaktadır.
- Disiplinler arası çalışmalarda hakem atamaları konu alanlarına göre hakemlere gönderilmekte olup, objektiflik korunmaya çalışılmaktadır.
- Yazarlar, ana sayfada yer aşan hakem öneri formunu doldurup, dergi yönetimine iletebilir. Bu aşamadan sonra atanan hakemin kim ya da kimlerden oluşacağı konusunda yazarın asla bir bilgisi olmamaktadır. Gönderilen hakem öneri formu dergi yönetimine hakem atamada mutlak yön veremez. Önerilen hakemler, yurt dışı, yurt içi, kamu veya vakıf üniversitelerinden seçilebileceği gibi alanda otorite olmuş emekli öğretim üyeleri arasından da seçilebilir.
- Hakemler en az doktora seviyesinde eğitim almış olmalıdır.
- Hakemler 2 asıl 1 yedek olarak belirlenir ve eşitlik durumunda 3. Hakem devreye girer ve belirleyici olur.
- Hakemler de yazarlar gibi çıkar çatışması fark ettikleri aşamada dergi yönetimini uyarmak ve katkıda bulunmakla yükümlüdür.
- Hakem değerlendirme formlarında makaleye ilişkin eksiklikler açıkça ifade edilmeli, gerekçeler iyi belirlenmeli ve yazarlara bu konuda net dönütler verilmelidir.
- Hakemler eleştirilerini edebi kurallara göre beyan ederler. Herhangi bir üslup bozukluğu durumunda ilgili hakem uyarılır ve davranışını düzeltmesi istenir. Tekrarı halinde ise gerekli önlemleri almak dergi yönetiminin tasarrufundadır.
- Hakemlerin kendilerine verilen süre içerisinde değerlendirmelerini tamamlamaları gerekmekte ve burada belirtilen etik sorumluluklara uymaları beklenmektedir.
C-Editörlere İlişkin Etik Uygulamalar
- Editörler derginin işleyişini düzenlerken;
- Dergi Editörleri için Etik Davranışlar ve En İyi Uygulamalar (COPE Kılavuzu)
- Dergi Editörleri için Pratik Uygulamalar ve İletişim Kılavuzunu (COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors)
- Dergi Editörleri için En İyi Pratik Uygulamalar Kılavuzunu (COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors) dikkate almak ve bu ilkelere bağlı kalmak zorundadır.
Zira, Editör dergide basılan tüm makalelerden sorumludur. Editörün etik görevleri ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
Genel Görevler
- Derginin çağdaş niteliklere ulaşması ve alana katkı sağlaması konusundaki çaba öncelikle editörün sorumluluğudur. Bu konuda alan editörleri ile geliştirme çalışmaları da editörün kontrolünde sağlanmaktadır.
- Editör, yazarlarla hiyerarşik bir mesafe oluşturmamalı ve açıkça her konuda yazarlara rehberlik etmelidir.
Editör-Okuyucu Etkileşimi
- Editör, hakem değerlendirmesinin gerekli olmadığı editöre mektup, davetli yazılar, konferans duyuruları vb. gibi bilgilerin açıkça belirtildiğinden emin olmalıdır.
- Editör, yayımlanan makalelerin dergi okuyucularının bilgi ve becerileriyle uyumlu olabilmesi için gerekli çalışmayı yürütmekle yükümlüdür.
Editör-Hakem İlişkileri
- Editör, gönderilen makale ve çalışmaların doğru hakemlere gönderilmesi konusunda gerekli kontrolü sağlamalıdır.
- Editör, hakemlerin bir makaleyi değerlendirmeden önce makaleye ilişkin çıkar çatışması bulunmadığını belirtmelerini talep etmekle yükümlüdür.
- Editör, makalelerin değerlendirilmesinde her türlü takip ve değerlendirme belgesini hakemlere iletmekle yükümlüdür.
- Editör, hakem değerlendirme sürecinin çifte körleme ile sürdürüldüğünden emin olmalı ve yazarlara hakemleri, hakemlere de yazarları asla beyan etmemelidir.
- Editör, hakemlerin zamanında görevlerini yapmalarına ve eksiklikler hakkında geri bildirim sağlamalarına dikkat etmelidir.
- Editör, belirli periyotlarda hakemlerin görüşlerini alıp daha iyi bir değerlendirme süreci için veri toplamalıdır.
- Editör, nezaket kurallarını ihlal eden hakemlere uyarıda bulunmak ve diğer önlemleri almakla yükümlüdür.
- Editör, hakem kurulunu her zaman genişletme eğiliminde bulunmalı ve güncelleme konusunda gerekli çabayı göstermelidir.
Editör-Yazar İlişkileri
- Derginin belirli yazım kuralları vardır ve bu kurallar ana sayfada herhangi bir ikilem yaratmayacak şekilde açıkça ifade edilmiştir. Editör, yazım kuralları konusunda yapılan değişiklikleri anında yazarlara bildirmek ve yazım kuralları sayfasını güncellemekle mükelleftir.
- Editör, gönderilen makaleyi inceler ve ilgili alan editörüne iletir. Alan editörleri bu makaleyi gözden geçirerek değerlendirme aşamasına geçer veya reddeder. Reddedilen makalenin gerekçesi objektif olarak yazara bildirilir. Değerlendirme aşamasında ise alana ilişkin hakem seçimi, yazım kurallarına uygunluk ve kaynakça yazımının kontrolleri sağlanır. Bu değerlendirmeler bittikten sonra durum editöre iletilir ve süreç başlar.
- Makalelerin gönderilme tarihi ve yayıma kabul edilme tarihi editör tarafından makalenin başlığında yazılır.
- Editörlerin, yazarların makaleye ilişkin sorularına cevap verme yükümlülüğü vardır. Makalenin değerlendirme süreci hakkındaki sorular editör tarafından cevaplanır.
Editör-Editörler Kurulu İlişkileri
- Editör, editör yardımcıları/alan editörlerine yoğunluktan dolayı ekleme ve görevini yerine getirmeyen editör yardımcıları/alan editörlerinin görevine son verme hakkına sahiptir. Yeni görev alan editör kurulu üyelerine yayım ve yazım kurallarını okumaları ifade edilmelidir.
- Editör, editör yardımcıları-alan editörlerine görev verirken alanda uzman ve katkı sağlayacak kişileri seçmelidir.
- Editör, görevlendirdiği editör kurulu üyelerinden derginin gelişimin desteklemek, doğru hakem atamalarında hassas davranmak, objektif ilkeleri göz önüne almak, yazım kurallarında belirlenen mutlak kararları uygulamak gibi ciddi görevleri yürütmelerini beklemek ve kontrol etmek sorumluluğundadır.
DERGİNİN ETİK SORUMLULUKLARI
Caucasian Journal of Science dergisinin etik sorumlulukları şu şekilde belirlenmiştir:
- Yayıncı, Caucasian Journal of Science dergisinde makale yayımlama sürecinde kararı ve hakemlik sürecini editörün sorumluluğunda kabul eder.
- Yayıncı, dergide yayımlanan makalelere www.cjoscience.com adresinden ulaşılabilmesini sağlamak, açık erişimi aktive etmek ve teknik sorunları asgari olarak sergilemek için gerekli önlemi almakla yükümlüdür.
- Dergi, hem www.cjoscience.com adresinden hem de Dergipark sistemi üzerinden https://dergipark.org.tr/tr/pub/cjo yayımlama yapmaktadır. Her iki adreste senkron yüklemeye tabi olup, olası aksiliklerde ikinci bir tercih sunulmaktadır.
İntihal ve Etik Dışı Davranışlar
Caucasian Journal of Science dergisine gönderilen makaleler iThendicate programı ile taranmakta ve tezlerde de genel olarak kabul edilen % 20’lik oran üst sınır olarak kabul edilmektedir. Derginin bu oranı daha aşağı değerlere çekmesi, editör ve editör kurulunun kararı ile mümkün olabilecektir. Benzeşim oranı % 20’den fazla olan makaleler yazara geri gönderilir ve düzeltme istenir. Bir hafta içerisinde düzeltilmeyen makaleler tekrar değerlendirmeye alınmaz.
Makalelerde gerek editör ve editör kurulu tarafından, gerekse şikayet nedeni ile intihal tespit edilirse makale yayımlanmadan geri gönderilir.
Dergide etik dışı davranışlar şu şekilde belirlenmiştir:
- Çalışmaya katkıda bulunanların yazılmaması, çalışmaya katkıda bulunmayanların yazılması şeklindeki haksız yazarlık,
- Makale tezlerden türetilmiş, ya da proje kapsamında yapılmış ise bunun belirtilmemesi,
- Bir çalışmayı sayısal çokluk amacı ile birden çok çalışmaya dönüştürmek için yapılan dilimleme,
- Gönderilen çalışmalara ilişkin çıkar çatışmalarının bildirilmemesi,
- Çifte körleme sürecinin deşifre edilmesi,
- Yayımlanan çalışmayı farklı dillerde farklı dergilerde yayınlamak.